İhracat Nedir?

İhracat Nedir sorusu için; İhracat, bir ülkede üretilen yahut farklı ülkeden alınan malların öbür ülkelere satılması manasına gelen bir uygulamadır yanıtını verebiliriz. Yurt dışına satış manasından “dış satım” kavramı olarak da karşımıza çıkar. Dış satım, bir ülkenin iktisadı için çok değerlidir. Döviz girdisinin en büyük kaynağıdır ve dış ticaretin fazla olması, bir ülke için çok olumlu tesirlere sahiptir.

Modern ekonomilerde ihracat, geniş bir paydaya sahiptir. Gerçekten insanlara ve firmalara hizmetleri ya da eserleri için ihracat üzerinden pazar sağlanır. Böylelikle şirketler yahut şahıslar, var olan pazarlarda eserlerini ya da hizmetlerini satar. Malların satılmasıyla mevcut pazar genişletilebilir. Böylelikle kâr artar ve global pazar hissesi da elde edilir.

İhracatın fazla olmasıyla ülke iktisadı gelişmeye başlar. Bu da insanların daha rahat ve huzurlu bir hayat yaşaması için değerlidir. Lakin, iktisat terminolojisinde değerli bir dinamiğe sahip öbür bir terim daha var: İthalat.

Gelin, öncelikle ithalat kavramının ne olduğuna ve ülke için nelere sebep olabileceğine değinelim. Ardından iktisadın mihenk taşı ihracat ve ithalat kavramlarını daha geniş bir ölçekte inceleyelim. Hazırsanız, birinci mevzumuzla başlayalım: İthalat nedir?

İhracatın Değeri Nedir?

İhracatın bir ülke için ehemmiyeti çok büyüktür. Zira firmaların büyümesini ve ortalarındaki rekabetin artmasını sağlar. İhracatın genel olarak avantajlarını ise aşağıdaki formda sıralamamız mümkündür:

• Dünya pazarlarında hisse elde edilmesi sağlanır.
• Ülkede istihdam artar.
• Pazar hissesi genişler.
• Dış ticaret açığı kapanır.
• Ülkede rekabet artar.
• İç pazarlardaki eserlerin dış pazara girişi sağlanır.
• İç pazarda yaşanan sakinlik azalır ve hareketlilik başlar.
• Bulunan malların kullanılmaması durumunda ihracat sayesinde üretim artar.

Tüm bunlardan ötürü ihracatın artmasıyla iktisatta de gelişmeler görülür. Pazarın hudutlu bir alanda kalmaması da üretimin artmasına neden olur. Ayrıyeten eserlerin ömür döngüsü de genişler. Bu demektir ki, bir malın yahut hizmetin iç pazarda isteği yoksa öteki bölgelerdeki pazarlara gitmesi sağlanır.

Kısacası, memleketler arası müşterilerin mahallî bir alıcıdan çok daha fazla sipariş vermesi olasıdır. Bu da firmanın kârını arttırmasını sağlar. Tekrar, ihracat desteklenir ve şartları sağlayan firmalar, Ticaret Bakanlığı Destekleri’nden yararlanabilir. Bunlar; fuar iştirak, tasarım, marka ve tanıtım üzere daha birçok dayanağı kapsar.

İhracat Çeşitleri Nelerdir?

Dış ticaret tabirleri içinde bulunan ihracatın çeşitleri vardır. İhracat, ülkeler ve ülkelerin vazife verdiği firmalar tarafından yapılır. Böylelikle bir eserin yahut hizmetin nasıl ihraç edildiği belirlenir. Bu nedenle ihraç ediliş formuna nazaran farklı çeşitler oraya çıkar. Bunları ayrıntılı halde kaleme alarak ihracatın hangi çeşitleri olduğuna bakacağız.

Ön Müsaadeye Bağlı İhracat

İhraç edilecek olan eserlerin kanunlar çerçevesinde muhakkak bir makamın müsaadesine tabi tutulmasıdır. Milletlerarası kanunlar ve muahedeler ile muahede yapılan tüm ülkelere uygulanan çeşittir. 1992 yılında oluşturulan bu ihraç modeli ile bir denetim sağlanır. Bu mallar içinde uyuşturucu husus, mühimmat, silah, haşhaş üzere eserler de vardır.

Konsiye İhracat

Söz konusu ihracat çeşidi olduğunda “Konsiye ne demek?” sorusu sıkça karşımıza çıkar. Bir satıcının, diğer bir satıcıyla mallarının ederini sattıktan sonra almak üzere yaptığı satış sürecine denmektedir. Yani, bir firmanın ya da işletmenin belirlediği fiyatla satılmak üzere öbür işletmelere gönderilmesidir.

Konsiye malın satışında üçlü ilgi kelam mevzusudur: Konsinyör, malı satan kişi ve konsiye malı alan. Bu süreçte, mal öncelikle satıcıya bir bedel almadan verilir. Belirlenen fiyatla eserler satıldığında malının bedeli ödenir. Eserleri, konsiye olarak satan taraf, satıştan elde edilen gelirin bir kısmını sabit oranlı fiyat ya da kurul olarak alır.

Bedelsiz İhracat

Bedelsiz ihracat, birçok ülkede en fazla uygulanan çeşitlerden biridir. Karşılığında bir döviz girdisi olmayan ihracata bedelsiz ihracat denir. Müsaadeye tabi olan yahut yasak olan eserler ya da canlılar için geçerli değildir. Ayrıyeten bedelsiz ihracatın yapılması için müsaade alınması gerekmektedir. Bedelsiz olarak ihraç edilebilecek mallardan kimileri ise aşağıdaki üzeredir:

• İhraç edilmiş eserlerin garanti kapsamındaki yedek modülleri, servis ürünleri
• Tanıtım ve reklam emelli kullanılabilen ürünler
• Yabancı asıllı vatandaşların kendi ülkelerine götürecekleri mallar
• Bir proje yahut misyon için üniversite ve belediyelerin göndermiş olduğu ürünler
• Doğal afetler için yardım emelli gönderilen malzemeler

Bedelsiz ihracatın müsaadesi, bu mal ve malzemeler kapsamında, İhracatçı Birliği Genel Sekreterliği tarafından verilmektedir.

Kayda Bağlı İhracat

“Kayda bağlı ihracat nedir?” ihracat yapmak isteyen firmalarca araştırılan sorulardan bir başkasıdır. Bu ihracat türü, İhracatçı Birliği Genel Sekreterliği tarafından kayda alınmak suretiyle yapılan ihracatlardır. İhracat Gümrük Bakanlığı Müsteşarlığının yayınladığı tebliğe nazaran belirtilen malların öncelikle İhracatçı Birliği Genel Sekreterliğine kayıt ettirilmesi gerekir.

İşlemin akabinde gümrük yönetimlerine göndermeleri gerekir. Bu mühlet otuz gün olarak karşımıza çıkıyor. Kayda bağlı ihracatta da lületaşı, meyan kökü, özgün bağırsak, zeytin, büyükbaş hayvan üzere pek çok eser ve canlı ihraç edilir. Ayrıyeten Birleşmiş Milletler kararı doğrultusunda ekonomik yaptırımı olan ülkelere yapılan ihracatlar da kayda bağlıdır.

İthal Edilmiş Malın İhracı

İhracata bahis olan eserlerin o ülke içinde üretilmesi kuralı yoktur. İhraç edebilmek için ithal edilen eserler de kullanılabilir. Birçok ülke tarafından yapılmasının yanında nasıl uygulanması gerektiği de kıymetlidir. İthal edilmiş, vergileri ödenmiş bir eserin kıymetlendirilerek ya da işlenerek tekrar ihraç edilmesidir. Tekrar, bu çeşitte makul kanunlar çerçevesinde gerçekleştirilir.

Özellik Arz Etmeyen İhracat

Bazı eserler, güvenlik açısından risk oluşturduğundan yahut hayvan hakları için özel müsaadeye muhtaçlığı vardır. Lakin birtakım eserler için rastgele bir müsaade gerekmez. Bu üzere malların ihracında ve ithalatında sorun olmaz ve olağan prosedürlerin işlenmesi kafidir. Yani, ihracatçı birliğine onaylatılan dokümanların gümrük müdürlüğüne verilmesi kâfi olacaktır.

Dolaylı İhracat

İhracatın en az riskli olan tipi dolaylı ihracattır. Bu nedenle çok fazla tercih edilir. Şayet bu ihracat çeşidi uygulanacaksa sürat, maliyet ve kontrol üzere bahislerin evvelce araştırılması önerilir. Tüm bunlardan ötürü “Dolaylı ihracat nedir?” sorusu da sıkça araştırılmaktadır. Dolaylı ihracat, tek başına dış satış yapamayan firmaların mallarını dış firmalarla satımını sağlamasıdır.

Bir işletmenin kaynakları artmaya başladıkça ihracata yönelmesi de mümkün olacaktır. Kimi kaynaklara nazaran iç ve dış ihraç, bu cinste birebirdir. Genel olarak iç ihracatlar da dağıtım kanalları ortasında ihracat brokerleri, yerleşik dış alıcılar, ihracat tüccarları ve idare işletmeleri vardır. Dış ihraç da ise dağıtıcılar, satış temsilcileri, ülke dışı satış şubeleri üzere etmenler yer alır.

Fiili İhracat

İhracat ile ülkeler ekonomik açıdan ilerlemeye başlar. Burada da fiili ihracat, hayli kıymetli bir rol oynamaktadır. Gümrük kanunları çerçevesinde malların denetimleri yapılarak yüklenip ihraç edilmesine fiili ihracat denir. Dışsatımın bu cinsinde öncelikle sipariş alınır ve ön görüşmeler yapılır. Akabinde malın üretimi ve teslimi yapılır. Hülasa, kıymetli prosedür gerektiren ihracattır.

Yeniden İhracat

Birçok sömürge ülkesinde olduğu üzere hammadde farklı ülkelerden alınır ve tamiri, bakımı yapılarak ihraç edilir. Yine ihraç, ithal edilen mallara rastgele bir süreç yapılmadan da gerçekleştirilebilir. Bu dış satış cinsinde firmalar, düşük yatırımlar yaparak büyük çıkarlar sağlayabilir. Tıpkı vakitte çeşitli resmi denetimlere tabidir.

Geçici İhracat

Geçici ihracat, bir ülkeye gönderilen malın değişikliğe uğramadan muhakkak bir müddet sonra tekrar geri dönmesidir. Muhakkak bir müddet içerisinde gerçekleşir. Ayrıyeten süreksiz ihraç için aşağıdaki gereçler daha çok kullanılmaktadır:

• Taşıtlar: Ülkeden süreksiz ihracat yapan bir taşıt, yalnızca üç yıl yurt dışında kalabilir.
• Ticari olmayan eşyalar: Ticari kıymeti olmayan eşyalarında üç yıl içinde ülkeye dönmesi gerekir.
• Sergi gereçleri: Yurt dışında stant ve fuarlar için kullanılacak eserler muhakkak mühlet içinde ülkeye tekrar gelmelidir.

Bunlar dışında sinema için kullanılacak ses bantları üzere eşyalar da yalnızca üç yıl boyunca yurt dışında kalabilir. Ülkeye bu müddet boyunca gelmeyen mallar için de bakanlık tarafından para cezası verilir.

Kredili İhracat

Kredili dışsatımda, ödeme müddetini ve planını, mal cinsini içeren satış kontratının Türkçe çevirisiyle ihracatçı birliklere verilmesidir. Böylelikle müsteşarlık tarafından bir görüş alınır. Belirlenen asıllar doğrultusunda da ihracat talepleri uygun görülürse onaylanır. Ödeme için genel olarak dayanıksız mallar için 2 yıl öbürleri içinse 5 yıllık bir süreç belirlenir.

Kati İhracat

Birçok ihracat için belli kontratlar yapılır ve firmaların bunlara uygun olarak hareket etmesi beklenir. Kati dış satış da bu türlü bir ihracat tipidir. Belirli bir döviz karşılığında eserlerin yurt dışına pazarlanmasına kati ihraç denir. Burada bir ticari muahede ve döviz olması mecburidir. Yani, malın kesin olarak satılması kelam bahsidir.

Bedelli İhracat

Bedelli ihraç, bedelsiz olanın bilakis aşikâr bir dövizle yapılan ihracat formudur. Bu uygulama için devlet yahut firmalar farklı devletlerle ve ithalat şirketleriyle mukavele imzalar. Böylelikle anlaştıkları malları gümrükten gönderirler. Ayrıyeten bedelli ihracat, kati, kredili yahut dolaylı üzere birçok dışsatım cinsini içerebilir. Ülkenin dış ticaret çalışmalarında en büyük döviz kaynaklarından biridir.

Serbest İhracat

İhracatla ilgilenen şirketlerin en çok yaptıkları cinstir. Hür ihracat, bir ülkenin sonları içinde bulunan ama gümrük hudutları dışında kalan ve şirketlerin rekabet halinde pazara girmesini sağlayan ihraçtır. Yani, mallar özgür bölgeye gümrük vazifelileri tarafından denetim edilmeden girebilir. Böylelikle üretim ve ihracatta bir artış sağlanması amaçlanır.

Korumalı İhracat

Bu ihracatın tarifi, satımı gerçekleştiren devlet yahut özel firmanın belirli bir muhafaza altına aldıkları malların satışıdır. Yani, ülke kaynakları müdafaa altına alınarak ihracatın gerçekleştirilmesidir. Ayrıyeten milletlerarası piyasada ucuza alınan mallar için bir kota belirlenir. Bu kota ile satışı yapılan mallar, muhafazalı ihracat kapsamındadır. Her ülke de kendi kaynaklarını korumak ismine mallarına kota koyar.

Ticari Kiralama Yoluyla İhracat

Kiracı bir firma yahut kuruluşla yapılacak olan kontrat ve müracaat formu ile ihracatçı birliğine müracaat edilmesiyle başlayan süreçtir. Ticari kiralama yoluyla yapılan ihracatlar için malın cinsi, pahası ve kira mühleti bulunmalıdır. Müracaatlar ihracatçı birlikler tarafından karşılıklı olarak kabul edilir ve süreç işlemeye başlar.

Transit İhracat

Vergi ve harçlardan muaf olduğundan ötürü “Transit pazarlama nedir?” sorusu çok fazla sorulur. Bu dış ticaret tipi, malların farklı ülkelere ihraç edilirken hiçbir değişiklik yapılmamasıdır. Mallar, gümrüğe gelir ve ülkeye giriş yapmadan direkt olarak farklı bir ülkeye ihraç edilir. Ayrıyeten transit ihracatta yalnızca gereçler için aldığı fatura ve ithal edeceği fatura örneği gümrüğe verilir.

E-İhracat

E-İhracat, E-ticaret dalında değer arz eden başlıklar ortasında gelmektedir. Günümüzde birçok sürecin dijital ortamda yapılması, ihracatın da elektronik ortama taşınmasına neden olmuştur. Bu da “E-İhracat nedir?” sorusunun sıkça sorulmasını sağlamıştır. E-ihracat için E-Ticaret Gümrük Beyannamesi’ne bakılmalıdır. Zira bu platform üzerinde tüm ticaretler çok kolay yapılabilir. İhracatı yapılmak istenen her eser burada tüm dünyaya gösterilir ve anlaşılan kargolarla mallar gönderilir. E-ihracat konusunda profesyonel dayanak almak için e-ticaret danışmanlık ajansı ile çalışabilirsiniz.

İhracat Nasıl Yapılır?

Dünya üzerinde birçok ülke karşılıklı olarak dış ticaret faaliyetlerini yürütmektedir. İhracat için çeşitli dokümanlara ve gerçekleşmesi gereken prosedürlere muhtaçlık vardır. İhracatçı olmak için bir evraka gerek olmasa da kuruluşlara üye olup kayıt yaptırıldıktan sonra ihracatçı olunabilir. Geri kalan basamakta ise müşterilerin bulunması üzere çalışmalar yapılır.

Müşterilerin bulunması için ihracat danışmanlık firmalarından, konsolosluktan yahut internetten araştırmalar yapılabilir. Sipariş katılaşınca ise onaylanıp ihracata hazır hale gelinir. Gerekli olan ihracat evrakları hazırlanır. Eser ihraç edilirken malın ne kadar vakitte yurt içine gideceğinin takibi yapılır. Ayrıyeten ihracatçı olmak için gerekli dokümanlar de aşağıdaki biçimde sıralanabilir:

• İmza sirküleri (tüzel kişi)
• İmza beyannamesi (gerçek kişi)
• Faaliyet dokümanı (tüzel kişi)
• Ticaret sicil gazetesi (tüzel kişi)
• Vergi mükellefiyet yazısı (tüzel kişi)
• Yetkililerin kimlik fotokopisi

Belgelerin tamamlanmasının akabinde gerekli araştırmalar yapılmalıdır. Bunlar ortasında nakliye bilgi çeşitleri, hedef pazarın rekabet tahlili, arz-talep münasebeti vardır. Bilhassa lojistik ihraç alanında epey dikkat edilmesi gereken mevzulardan biridir.

Lojistik Nedir?

Dış ticaretle uğraşanlar, “Lojistik nedir?” sorusunu sıklıkla sormaktadır. Genel tarifiyle lojistik, eser ve hizmetin gereksinim duyulan yere istenen vakitte gitmesi için kullanılan araçlardır. Rastgele bir pazarlama ve üretim tertibin da lojistik dayanağı olmak zorundadır. Aksi takdirde istediği üzere bir muvaffakiyet elde etmesi çok zordur.

Tabii ki, lojistik beraberinde birtakım tabirleri de getirmektedir. İhracatla uğraşan firmaların bunlara aşina olması gerekir. Dış ticaret alanında lojistik tabirleri oldukça geniştir. Bu nedenle profesyonel bireylerle çalışılması gerekir. Bir ihracatçı, yapılan araştırmalarla, sağladığı lojistikle ve planlamalarıyla çok daha başarılı olabilir. Böylelikle kendi yararının yanı sıra ülke iktisadına de katkıda bulunmaya devam eder.

Serbest Mallar Nedir?

İhracatın değerli kavramlarından biri de hür mallardır. Bu nedenle ihracata yeni başlayan birçok kişi, “Serbest mallar nedir?” araştırması yapar. Genel olarak bu kavram, bir gayret sarf etmeden tabiattan elde edilen mallardır. Hava ve güneş ışınları hür mallara örnek olarak gösterilebilir. Hem tüm insanlara kadar kâfi hem de maliyeti yoktur.

Serbest malların fırsat maliyeti sıfır olarak görülür. Fakat ekonomik mallar, insanın bir uğraşı sonucu ortaya çıkar. Bazen özgür mallar da ekonomik mala dönüşebilir. Örneğin, yeryüzünde bulunan su kaynağı olağan de özgür mal olarak karşımıza çıkar. Lakin bir şirketin gelip suyu, pet şişelere doldurup satması, suyun ekonomik mala dönüştüğünü gösterir.

İhracat Fazlası Nedir?

Peki, gelelim bir öbür değerli soruya: İhracat fazlası ne demek? İhraç fazlası, bir eserin dışsatım emeliyle üretilip çeşitli nedenlerden ötürü üreticinin elinde kalmasıdır. Rastgele bir eser için bu durum yaşanabilir. Lakin ülkemizde genel olarak dokumacılık kesiminde yaşanmaktadır. Bunun temel nedeni, dünyaca ünlü firmaların düşük üretim maliyeti, ucuz iş gücü üzere nedenlerden ötürü Türkiye’de üretim yapmasından kaynaklıdır.

Nedeni ne olursa olsun elde kalan ihraç fazlası eserler atılmaz. Bu sorunu çözmek için firmalar çeşitli yollar arar. Çoklukla eserlerini toptan satışa çıkarırlar. Toptancılar da eserleri alırlar ve direkt olarak tüketicilerle buluştururlar. Fiyatlarının daha uygun olmasından ötürü da birçok kişi, bu eserleri alır.

İhracatta Gümrük İşlemleri

Bir firma, ihracat yapabilmek için gümrüğe sunması gereken birkaç evrak vardır. Fatura, gümrük beyannamesi, çek listesi üzere evraklar, bunlardan bazılarıdır. Gümrüğe gitmeden evvel firmanın bir lojistik yani nakliye firmasıyla muahedesi gerekir. Aracın plakası alınır, dışsatım için fatura kesilir, gümrük beyannamesi hazırlatılır ve makbuzu alınır. Son olarak, menşei şahadetname düzenleyerek TSO’ya onaylatılması gerekir.

Malın gideceği ülkeden de doküman ve onay alınır ve eser, ihracata hazır hale gelir. Mal, gümrüğe kabul edildiğinde gümrük süreçleri de başlamış olur. Tüm dokümanlar, gümrüğe sunulur ve burada tekrar denetim edilir. Her şartın gerçek bir halde işlediği tespit edildiğinde mallar, araca yüklenir. Bu sırada malın nasıl ambalajlandığına kadar birçok denetim gerçekleşir. Sonunda ihraç eserleri gümrükten çıkar.

İhracat Mukavelesi Nedir?

İhracatın en değerli ögelerinden biri de yapılan kontratlardır. Hazırlanan dokümanlarda hem ihracatçı hem de ithalatçı için gerekli yükümlülükler bulunur. İhracat, tamamen başlamadan bu mukaveleler ortak hazırlanmalı ve imzalanmalıdır. Bilhassa satın alınacak mal, nasıl ambalajlanacağı üzere gerekli bilgiler bu mukavelelerde açıklanır.

Ayrıca birtakım firmalar, ortalarında kontrata uyulmadığı takdirde yaptırımlar uygulanmasına dair husus de ekleyebilirler. “İhracatta yaptırımlar nelerdir?” diye sorulması gerekirse en kolayından para cezası örneği verilebilir. Ayrıyeten hazırlanan kontratlar mutlaka ticaret hukukuna alışılmamış olamaz. İhraç müddeti boyunca da yazılan kararların hepsi geçerliğini korur.

İhracatta Kullanılan Belgeler

Dış satış mühletince ihracatçı ve ithalatçı firmalar ortasında birtakım evraklar talep edilir. Bunlar içinde ihracatta kullanılan evraklar aşağıdaki formda sıralanabilir:

• Gümrük beyannamesi
• Menşe şahadetnamesi
• Tedarikçi beyanı
• Dolaşım belgesi
• Kontrol belgesi
• Menşe belgesi
• Hasat belgesi
• Ticari kalite belgesi
• Sanayi sicil belgesi
• Analiz belgesi
• Çeki belgesi
• Taşıma belgesi
• Tır karnesi
• Fatura

Tüm bu dokümanların yanı sıra firmaların faaliyet alanlarıyla ilgili evraklara de gereksinim duyuluyor. Dış ticaret yapmak için bir ihracat firması, üsttekileri eksiksiz tamamlamalıdır. Doğal, yapmak istediği dışsatımın tipine nazaran evrak talebinde değişiklikler olabilir. Bu türlü bir durumda ihracatın çeşidine uygun olarak evraklarını toplamalı ve ona nazaran başlamadır. Aksi durumda cezalarla müsabaka ihtimali olabilir.

Sonuç

Bu yazımızda kısaca ihracat nedir sorusuna değindik. İhracat, bir ülkenin iktisadını daha güzel hale getirmesini sağlayan faaliyetlerin başında gelir. Bu nedenle ülkemizde dahil olmak üzere dünya üzerinde birçok dayanak sağlanır. Evrakların eksik olmaması ve çeşitli prosedürlerin yerine getirilmesinden sonra herkes ihracatçı olabilir. Böylelikle seçilen ihracat türelerinden rastgele biriyle dış satış yapılabilir. Tek yapılması gereken gerekli bilgilerin ayrıntılıca araştırılmasıdır.