Dijital pazarlama, pazarlama ve iş geliştirme konusunda her ne kadar daha çocukluk çağında olarak nitelendirilse de pazarlama dünyasının büyük bir kısmını ele geçirme eforlarına süratle devam ettiğini görmekteyiz. Her gün birçok insan eserlerini ve işletmelerini tanıtmak için dijital pazarlamaya birinci adımı atıyor. Dijital pazarlamaya başlamak için bundan daha güzel bir vakit yok! Bilhassa ülkemizde bu alanda hala o kadar açık var ki.
Geçtiğimiz yıllarda katıldığım milletlerarası bir tepenin açılışı direkt olarak Türkiye’den bahsedilerek başladı, şaşırdım. Nedeni ise yaklaşık 1-2 dakika içinde kendini aşikâr etti. Düşünün Avrupa ülkelerinde websitesine sahip kobilerin oranı %50’nin üzerindeyken Türkiye’de şu an için bu oran yalnızca %22. (2017) Hala çok rekabetçi bir pazara sahip değiliz. Ancak olacağız. Her geçen gün yeni bir mecra, farklı dijital pazarlama modelleri hayatımıza girmeye devam ediyor. Daima kendimizi yeniliyor, bir şeyler daha öğrenmek için çalışıyor ve araştırıyoruz.
Öncelikle pazarlama kavramına biraz değinmek istiyorum.
Pazarlama nedir?
Pazarlama, kısaca eserlerinizi yahut hizmetlerinizi potansiyel müşterilerle buluşturmak için aldığınız tüm aksiyonları söz eder. Pazarlamanın temelinde amaç kitle kavramı yatmaktadır. Potansiyel müşterileriniz eser yahut hizmetinizi satın aldığı an satış kavramı ortaya çıkar. Pazarlama ve satış takımlarının birbiriyle çok yakın çalışması gerekliliği bir sır değildir. Başarılı olmak isteyen her işletme her teşebbüs bu iki süreci birbirine entegre bir halde ilerletmelidir.
Yazıya yazarken yıllar evvel evernote’a aldığım bir not aklıma geldi. Bu alıntıda S.H.Simmons pazarlama, reklamcılık ve halkla bağlantıları farklı bir formda yorumlamıştı. İlginizi çekebileceğini düşündüğüm için aşağıya bırakıyorum.
Genç bir erkek sevgilisine onun zeki olduğunu, güzel göründüğünü ve hoşsohbet biri olduğunu söylerse hakikat bireye yanlışsız şeyleri söylüyor demektir, bu da pazarlamadır. Ancak genç bir erkek sevgilisine kendisinin ne kadar güzel, zeki ve başarılı olduğunu söylerse bu reklamcılığa girer. Bir kimse genç bayana sevgilisinin ne kadar güzel, zeki ve başarılı olduğunu söylerse bu da halkla ilgilere girer.
Dijital Pazarlama, Online pazarlama ve Offline pazarlama
Şimdi tahminen bir çoğunuz bu kanıya karşı çıkacak lakin dijital pazarlama ile online pazarlama tıpkı şey değildir. Hatta devir periyot grubumuzda online pazarlama ile dijital pazarlama tartışmasını yaparız.
Şimdi üstteki reklam alanına bakalım. Olağanda karşılaştığımız reklam yapılarından farklı kullanıcılarla bağlantıya geçebilen bir reklam var karşımızda. Pekala bunu artık offline pazarlamaya dahil edebilir miyiz? Ya da dijital bir billboard düşünün hava durumuna nazaran apansız değişiklik gösterip farklı bildirilerle tüketicinin karşısına çıkan. Bence bu örnekler dijital pazarlamayı söz eden kavramlardandır tıpkı internet sitelerinde gördüğünüz banner reklamlar üzere. Hatta çok yakında online mecralarda yayınladığımız banner’larımızı bu alanlarda da görmeye başlayabiliriz.
Demek istediğim dijital pazarlama olarak anlamlandırdığımız şey aslında online pazarlamadır. Yalnızca dijital pazarlama kavramının bu kadar yayınlaşmasını çevrimiçi pazarlama yani online pazarlama sağlamıştır. Daha sonra gelen alışkanlıklar v.b süreçler dijital pazarlama kavramını online pazarlama ile eşit bir kutuya koymamızı sağladı. Her ne kadar dijital pazarlama dediğimizde hepimizin aklına birinci olarak online pazarlama çalışmaları gelse de bu kavramın daha geniş bir alanı kapsadığını düşünüyorum.
Peki o halde üstteki açıklamaları da göz önünde bulundurarak dijital pazarlama kavramını açıklayalım.
Dijital Pazarlama Nedir?
Dijital pazarlama, kısaca elektronik aygıt yahut internet kullanarak yapılan tüm pazarlama faaliyetlerini kapsar. Dijital pazarlama sürecinde markalar müşterilerine ulaşmak, eser ve hizmetlerini tanıtmak yahut satmak için ödemeli reklamcılık, toplumsal medya, e-mail pazarlaması, arama motoru üzere dijital kanallardan faydalanırlar.
Mobilin ihtilali, arama motorları, toplumsal medya bilgiye ulaşımı ve bağlantısı inanılmaz derecede kolaylaştırdı. Dijitalleşen Dünya ile birlikle bir teşebbüs, çok süratli bir müddette tüm Dünya’da isminden bahsettirebilecek hale gelebiliyor. Bu yalnızca internetin yaygınlaşması ile mi ilgili? tabi ki hayır. Bu teşebbüslerin bu hale gelebilmelerinde en büyük etkenlerden biriside pazarlama stratejileri. Bu yazıyı dijital pazarlamaya merak salmış arkadaşlarıma biraz olsun yol gösterebilmek için toparlıyorum.
Yazının geri kalan kısmında aşağıdaki online pazarlama kanallarından bahsedeceğim. Tabi ki dijital pazarlama bununla sonlu değil. Yavaş yavaş bu yazıyı güncelleyerek, dijital pazarlamaya giriş üzerine kapsamlı bir rehber haline getirmeyi planlıyorum :w
Dijital pazarlama ekosisteminde neler yer alır?
- Arama motoru reklamları
- PPC
- Arama motoru optimizasyonu
- Mail pazarlama
- Sosyal Medya pazarlaması
- Websitesi
- İçerik pazarlaması
Arama Motoru Reklamları (Search Engine Advertising)
Arama ağı reklamları, arama motorlarının sonuç sayfalarında gösterilen, ekseriyetle sponsor ilişkiler etiketine sahip olan reklamlardır. Sayfanın üst tarafında yahut alt tarafında görüntülenebilir. Bu reklam modeli Hisse per click (tıklama başına ödeme) sistemi ile çalışır. Yani reklamlarınızın gösterimi sizin için bir maliyet oluşturmaz, reklamlarınıza gelen tıklamalar için ödeme yaparsınız.
SEA’nın temelinde anahtar sözler ve bunlara verilen teklifler vardır. Teklifler, ilgili sorgularda hangi sırada çıkacağınızı belirleyen değerli faktörlerden birisidir. (bir oburu için bknz: kalite puanı) Her anahtar sözün farklı cpc maliyeti vardır. Birtakım anahtar sözlerde tıklama başına maliyetler 0,05krş olabilirken kimilerinde 50TL olabilir.
PPC ile SEA ortasındaki fark;
PPC reklamları kısaca fiyatlı reklamcılıktır. PPC reklamları arama motorları reklamlarını kapsar ancak yalnızca bununla hudutlu değildir. Yandex, bing üzere arama motoru reklamları da PPC reklamcılığı kapsamına girer. Hatta Facebook, Instagram üzere mecraları da bu kümeye dahil edebiliriz.
SEA hakkında birtakım bilgiler;
- Search Engine Advertising yalnızca Google AdWords ile sonlu değildir. Yandex Direct, Bing search Ads üzere arama motoru reklam platformları da bunlara dahildir.
- Google arama sayfalarında bulunan bütün tıklamaların %50’ye yakını birinci ve ikinci sırada çıkan sonuçlarda gerçekleşmektedir.
- Türkiye’de dijital pazarlama faaliyetlerine ayrılan bütçenin %50’sinden fazlasını arama motoru reklamları oluşturmaktadır.
- Long tail anahtar sözler daha fazla manalı trafiği websitenize getirebilir.
- Long tail anahtar sözlerin dönüşüm oranları ekseriyetle shot tail anahtar sözlere nazaran yüksektir.
- Pazarlama kampanyalarınızı yüksek bütçeler ayırmadan test edebilirsiniz. Dilediğiniz meblağda bütçe ile arama motoru reklamlarına başlayabilirsiniz.
- Açılış sayfalarınızı seçme özgürlüğüne sahipsiniz. Bunu kullanarak landing page’lerinizi test edebilir, marka terimlerinizden gelen trafiği kampanya açılış sayfalarınıza yönlendirebilirsiniz.
- Long tail anahtar sözler her ne kadar short tail anahtar sözlere nazaran daha az erişim hacmine sahip olsa da bir kampanyada yüzlerce long tail anahtar söz olması yatırım getirisini artıracaktır.
- Kalite puanı en az verdiğiniz teklifler kadar kıymetlidir.
- Açılış sayfalarınızın içeriği, suratı kalite puanlarınızı ve dönüşüm oranlarınızı büyük ölçüde etkileyebilir.
- Eğer bir e-ticaret sitesi sahibiyseniz Eser Listeleme Reklamlarını katiyen test etmek isteyebilirsiniz.
- Yayınlanmaya değecek reklam metinleri oluşturmalısınız. Reklam metinlerinizde CTA kullanmanız tıklama oranlarınızı artırabilir.
- Alternatif reklam metinleri oluşturarak, oluşturmuş olduğunuz reklamları test etmelisiniz.
Arama motoru reklamları hakkında daha fazla bilgi alabileceğiniz kaynaklar: Google Ads Nedir? PPCHERO, SearchEngineLand
Ayrıca Türkçe bir kaynak olan, Sevgili Aykut Alçelik’in yazmış olduğu Google AdWords kitabını da incelemek isteyebilirsiniz.
Arama Motoru Optimizasyonu (Search Engine Optimization)
Kısaca SEO olarak isimlendirilir. Web sitelerinin, arama motorlarının kriterlerine uygun hale getirilerek arama sonuçlarında sıralamasının yükseltilmesi çalışmalarıdır. Arama motorları, arama sonuçlarını belli algoritmalara nazaran listeler. Arama motorları makul aralıklarla bu algoritmaları, kullanıcılarına daha âlâ, daha alakalı sonuçlar sunmak için güncellerler. Türkiye’de arama motoru denilince akla direkt olarak Google optimizasyonu da gelebilir. Bunun en büyük nedeni Google’ın pazar hissesinin yaklaşık %95’ini kapsamasıdır. Optimizasyon süreci site içi SEO ve site dışı SEO iki ana başlıkta toplanabilir.
Site içi SEO: Web sitenizin teknik alt yapısı, nasıl bir tecrübe ve etkileşim yarattığı, kullanıcılara ne sunduğunuzla alakalı sürecin tamamıdır. Haydi websitesinin alt yapısını düzenletelim, bir iki de içerik yazdırırızın açıkçası çok ötesindedir. Websitenizi bir süpermarket olarak düşünün. Ziyaretçilerinizi, eserlerin kategorilerine yönlendirecek navigasyonlar, sattığınız eserlerin son kullanma tarihi yahut içeriği hakkında bilgilendirmeler, benzeri temalı eserlerin belli yerlerde bulunması, çalışanlarınızın müşterilerinize ilgi göstermesi ve yardımcı olması, içerik reyonunun yanında çerezlerin bulunabilmesi, (her ne kadar çapraz satış olsa da, birden fazla insanın mağaza tecrübesini kolaylaştırıyor bence) alışverişinizin sonunda fiş alabilmeniz yahut kolay iade sürecine sahip olmanız. Tüm bunların hepsi mağaza ziyaretçilerinize daha güzel bir tecrübe sunmak, daha inançlı ve kolay alışveriş yapmalarını sağlamak konusunda dayanak olacaktır. Site içi SEO’yu da bu biçimde düşünebilirsiniz.
Site dışı SEO: Aynı örnek üzerinden gidecek olursak, site dışı SEO çalışmaları ise mağaza ziyaretçilerinizin yahut rastgele bir kişinin sizin mağazanız hakkında konuşması, öbür insanları mağazanıza yönlendirmesi yahut onlara tavsiye etmesidir diyebiliriz.
SearchMetrics 2016 bilgilerine nazaran;
- İlk 20 sonucun content uzunluğu 1000 sözden fazla
- Amerika’da top 10 sonuçların %86’sı .com domain uzantısına sahip
- Sosyal sinyaller 2015’e daha daha etkileyici
- Sitede geçirilen mühlet, çabucak çıkma oranından daha değerli
- İçeriğinizin alaka seviyesi, içeriklerinizin uzunluğundan, h etiketlerinden, daha pahalı görünmektedir.
- Tıklama oranlarının tesiri hala çok büyük
- İçeriklerinizde manalı iç ilişkiler kullanmak, çalışmalarınızın performansını artırıcı bir unsur
Daha fazlası için: General ranking factors
Mail Marketing
Mail marketing tüketicilere direkt elektronik posta ile ulaşmanın bir yoludur. Dijital pazarlamanın en yaşlı üyelerinden olmasına karşın hala en fazla dönüşüm oranlarına sahip dijital pazarlama kanallarından bir tanesi olduğunu söyleyebiliriz. Email kampanyaları ile müşterilerinizle etkileşim yaratmak, satış yapmak, marka sadakati oluşturma noktasında başka kanallara nazaran nispeten daha ucuzdur. Ayrıyeten yanlışsız stratejilerle kullanıldığında işletmeniz için çok verimli pazarlama aracı haline gelebilir.
- Dünya nüfusunun 3’te 1’inden fazla bir mail hesabı bulunmaktadır.
- 2016 yılı bilgilerine nazaran günde ortalama 240 milyar e-posta gönderilmektedir. Bu sayı 2009 yılında 1.4 milyardı.
- Ortalama bir ofis çalışanı günde 121 email alıyor. Bu maillerin ortalama %49.7’sini spam mailler oluşturuyor.
- Gelen maillerin mobilde açılma oranı 2012 yılında %21 iken 2016 yılında %68’lere ulaşmış.
- Otomasyon ile gönderilen emailler manuel gönderilen maillere nazaran %320 daha fazla gelir sağlıyor. (örneğin, bir e-ticaret sitesinde alışveriş sepetine eser atmış lakin siparişini tamamlamamış kullanıcılara sepetinde eser olduğunu hatırlatan otomatik e-posta göndermek)
Pitchbox ile Backlinko’nun 2019 yılında 12 milyon email üzerinde gerçekleştirdiği tahlil sonuçlarından da biraz bahsetmek istiyorum. Çıkan sonuçlar şu formda;
- Atılan maillerin yalnızca %8.5’u karşılık almış.
- Konu başlığı uzun olan mailler kısa olanlara nazaran yaklaşık %25 daha fazla cevaplanma oranına sahip.
- Aynı kullanıcıya birden fazla mail göndermek karşılık alma talihini artırıyor.
- Kişiselleştirilmiş mevzu başlıkları karşılık oranlarını %30, şahsileştirilmiş mail içerikleri %32 yanıtlama oranlarını artırıyor.
Eposta pazarlama hakkında daha fazla bilgi almak, başarılı örnekleri görmek için Mailchimp, Sendgrid, Sendinblue üzere mail marketing araçlarının bloglarını takip edebilirsiniz.
Toplumsal Medya
Sosyal medyayı bir kaç mecradan yola çıkarak tanımlamak pek hakikat sayılmayacaktır. Bu mecralar çoklukla marka yahut kullanıcılar ortasında bağlantı sağlama, irtibat kurma, his, niyet yahut fikirleri anlık olarak paylaşma imkanı sağlar. Bir çok toplumsal mecrada kendiniz yahut işletmeniz için profil oluşturabilir, gerçek vakitli durum, fotoğraf, fikir v.b şeyleri anlık olarak paylaşabilirsiniz.
Toplumsal medya pazarlaması nedir?
Toplumsal medya pazarlaması, Facebook, Instagram, Linkedin, Twitter üzere toplumsal medya kanalları üzerinden eser yahut hizmetleri tanıtmayı ve pazarlamayı amaçlayan dijital pazarlama kanallarından birisidir. Toplumsal mecralarda yapılan içerik idaresi yahut direkt reklam çalışmalarını toplumsal medya pazarlaması kapsamına dahil edebiliriz.
Facebook, Instagram, Twitter, Linkedin, Pinterest üzere tanınan toplumsal medya kanallarının yaygınlaşmasıyla toplumsal medya kavramı hayatımıza girse de temeli 1979’da Tom Truscott ve Jim Ellis tarafından kurulan Usenet ile başladı. Daha sonra IRC, IQC üzere anlık iletileşme platformları hayatımızda yer edinmeye başladı. Gereksiz bir bilgi vereyim, yazışırken kullandığımız LOL, OMG üzere kısaltmaların hayatımıza girme sebepleri olarakta bu platformlar gösteriliyor.
2004 yılında dünya müzik enstitüsünü değiştiren, keşfedilmeyi bekleyen sayısız müzik kümesinin / kesimin bulunduğu myspace hayatımıza girdi. (Buraya maziyi anlatan bir kesim kondurabilirim) Tıpkı devirde Facebook’un açılması, Linkedin felan derken artık de Tik Tok ile uğraşıyoruz.
Sosyal Medya Facebook’tan daha fazlası!
Yukarıda bahsettiğimiz üzere toplumsal medya Facebook, Instagram, Twitter üzere platformlardan daha fazlası. Çabucak çabucak her sanayi, ilgi alanı için bir toplumsal mecra var diyebiliriz. Hatta TripAdvisor, Airbnb bile birer toplumsal medya kanalı olarak nitelendiriliyor.
Sosyal medyanın bu kadar yaygınlaşması pazarlamacıları yeni stratejiler üretmeye zorladı diyebiliriz. Toplumsal medya pazarlaması, işletmenize daha fazla müşteri çekmek, websitesine gelen trafiği artırmak, yeni eserleriniz hakkında bilgilendirme sağlamak, satışları artırmak, müşterilerinize dayanak sağlamak üzere son emellerinizi gerçekleştirmek için kullanabileceğiniz tesirli bir dijital pazarlama kanalıdır.
Pazarlamacıların yaklaşık %87’si toplumsal medya pazarlamacılığının satışları artırmaya yardımcı olduğuna inanıyor.
Sosyal medyada başarılı olmanın yolu, çok fazla içerik yayınlamak, yüksek bütçelerle reklam vermek yahut tüm toplumsal mecralarda hesap açmak değildir. Maksat kitlenizin en çok yer aldığı toplumsal mecraları tahlil edin ve buralarda profil oluşturarak işe başlayabilirsiniz. Tabi, hesapları yalnız bırakmamak şartıyla.. En çok yapılan yanlışlardan birisi katiyen oluşturup terkedilen profiller diyebiliriz. Şayet bu türlü yapacaksanız tanıtımlarınıza, websitenize toplumsal linkleri hiç eklemeyin. Toplumsal medya hesaplarınızı takip etmesi için gaye kitlenize neden sununmalısınız. Daima işletmenizden, başarılarınızdan, ortada sırada da komikli kedi görüntüleri paylaşan bir hesabınız olmasın.
Websitesi
Websiteleri hala dijital pazarlama kanallarının temel yapısını oluşturmaktadır. Bir çok dijital pazarlama kanalı, websitesine trafik yönlendirme emelli kullanılmaya devam ediyor. Bu durum uzun müddet bu formda ilerleyecek üzere görünüyor. Bilhassa orta ölçekli işletmelerde gördüğüm ana problemlerden bir adedinden bahsetmek istiyorum. Aylık online reklam kanallarına ayrılan pazarlama bütçesi, websitesine ayırdığı bütçenin 20-30 katı olan işletmeler gördüm. Kullanıcı tecrübesine büsbütün karşıt, taşınabilir dizaynları içler acısı websitelerine ödemeleri reklam kanallarından trafik yönlendiriyorlar. Halbuki ki websitesini biraz kullanıcı tecrübesine nazaran optimize etseler, kullanıcı odaklı dizaynlar oluştursalar dönüşüm oranlarını gözle görülür formda arttırabilir. Birebir biçimde ziyaretçileri websitesine yönlendiren pazarlama çalışmaları olmadığı müddette şahane bir websiteniz olsa da bu tek başına size başarıyı getirmeyecektir.
İçerik Pazarlama
Aslında buraya kadar saydığımız tüm dijital pazarlama kanallarını kullanarak amaç kitlemize dokunmaya, ulaşmaya hatta onların dikkatini çekmeye çalıştık. Fakat her gerçek gaye kitleye ulaşmayı başarsak bile onların dikkatini çekemediğimiz, harekete geçiremediğimiz vakit bunun da pek ehemmiyeti kalmayacaktır. İçerik pazarlaması stratejisi oluşturmak bu noktada markalar için olmazsa olmaz noktalardan birisidir. Günün sonunca her gün binlerce reklamla karşılaşıyoruz. Gerçek içerik pazarlaması stratejileri üreterek yalnızca reklamlarla karşılaşmak değil, amaç kitlenizi reklam verme amaçlarınıza nazaran aksiyona geçirme talihi da yakalayabilirsiniz.